Google Glass kent geen voordelen die ertoe doen

Op 27 april deelde de chef wetenschap van de Volkskrant zijn eerste gedachten over, Google Glass met ons. Hij liet blijken te weten van de kritiek die GG ondervindt. Van de Volkskrant zou je verwachten dat deze die kritiek vervolgens sterk onder ieders aandacht brengt. Niets van dat echter. Chef wetenschap Maarten Keulemans beperkt zich voornamelijk tot het opnoemen van de grootse voordelen. Ik ontkom niet aan de indruk dat hij de mogelijkheden van het ding eigenlijk best wel kicken vindt.

Gisteren, op 25 mei, zie ik verslaggever Rolf Venema bij De Telegraaf op vergelijkbare wijze te werk gaan. Ook hij maakt al aan het begin kenbaar te weten dat de bril in zekere kringen “berucht” is geworden. Maar hij mocht er even mee spelen en dat was duidelijk kicken voor hem. Hij geeft dat ook ruiterlijk toe: “Tot nu toe ben ik erg kritisch geweest, maar eerlijk gezegd is het voor mij als gadgetliefhebber lastig om niet enorm enthousiast over deze nieuwe technologie te worden.” Niet dat hij geen kritiek opsomde, als je het volgende tenminste kritiek mag noemen: “Ook zijn er – inmiddels al veelbesproken – privacyproblemen. Als ik een video zou schieten, zou vrijwel niemand om me heen dat kunnen zien. Als iemand met een Glass op zijn hoofd mij langer dan 5 seconden zou aankijken, zou ik me wel gaan afvragen of hij geen beeldmateriaal van mij aan het maken is. De oplossing zou extreem simpel zijn: een klein rood lampje aan de voorkant dat gaat branden als de camera is ingeschakeld. Hopelijk wordt dit ook in de uiteindelijke versie verwerkt.”

Wordt dit het niveau waarop de media in Nederland met GG het komend jaar zullen omgaan? Zo ja, dan is er hier te lande iets grondig mis. Wie vindt dat Google voldoende heeft ingegrepen als het maar zorgt voor een ‘klein rood lampje’ is het vak van journalist niet waard. Immers, zo’n lampje is simpel te saboteren en is daarom uiteindelijk slechts een misleidend element. Ook lijkt de verslaggever niet te beseffen dat de camera in de bril niet alleen een opname maakt van waar je precies naar kijkt, maar ook van de periferie. Ergo, het is helemaal niet nodig om iemand recht in de ogen te kijken om die persoon toch te kunnen filmen.

Op een ander punt maak ik mij echter meer zorgen. De journalisten menen waarschijnlijk dat het hun taak is om een uitgebalanceerd verhaal neer te zetten met daarin alle nadelen én voordelen. Dientengevolge storten zij zich ook op alle mogelijkheden die de ‘digibril’ biedt aan de drager. Dit is zorgelijk en ik zal uitleggen waarom.

Ikzelf toon me tot nu toe volstrekt ongeïnteresseerd in de voordelen. Ik focus me volledig op de nadelen. Ik ben er namelijk van overtuigd dat die nadelen zo groot zijn dat alle voordelen het niet waard zijn een kans te krijgen. Even voor de goede orde, de voordelen zijn er voornamelijk voor de drager, de nadelen zijn er voornamelijk voor de geobserveerden. Wie even doordenkt zal moeten erkennen dat focussen op de voordelen van het dragen van de bril inspeelt op egoïsme, terwijl focussen op de nadelen van het geobserveerd worden aandacht voor privacy-bescherming aangeeft. Dat eerste vind ik ethisch slecht, dat laatste ethisch goed.

Waarom toch tonen deze journalisten zich niet ‘ongeïnteresseerd’ aangaande de voordelen? Zo ongewoon zou dat toch niet moeten zijn; we zijn het immers ook gewend te doen inzake andere moeilijke thema’s. Neem pedofilie, hard drugs, dronken rijden, slavernij, stalken, stelen, onderdrukken, noem maar op; soms mogelijk te gewaagde vergelijkingen, maar ik gok op uw goede wil. Ik zie het al voor me dat er een bespreking komt waarin niet alleen de nadelen worden genoemd, maar ook de voordelen, haast per definitie de voordelen voor de pedofiel, drugsgebruiker, dronken rijder, slavendrijver, stalker, dief, dictator, noem maar op. Zo zijn er ook vele ‘latente mogelijkheden’ die de techniek ons biedt die we geheel latent – en veelal zelfs liefst ongenoemd – laten, simpelweg omdat we heel goed beseffen dat we met het echt mogelijk maken als het ware de duivel in huis halen. (Waarom toch moet ik nu opeens denken aan enkele Bond-films? En ook veel science-fiction speelt in op dit thema.) Een van de allerbelangrijkste kenmerken van beschaafd zijn is, zo is mijn overtuiging, het niet eens willen dènken aan de lusten van iets waarvan je heel goed beseft dat het tot op het bot onethisch is. Voor mij zijn de nadelen van Google Glass zo evident dat ik de voordelen al bij voorbaat volslagen oninteressant vind en dus ook niet de moeite waard vind om me er maar enigszins in te verdiepen.

De werknemers van Google zijn bovengemiddeld intelligent en kritisch. Het is ook bekend dat er intern over de gevolgen voor de privacy voorafgaand en veel is gedebatteerd. Toch werd er niet besloten de ontwikkeling van Google Glass stop te zetten. Dit is een intrigerend fenomeen. Anderen zullen het misschien uitleggen als indicatie dat het met die nadelen wel meevalt. Maar ik durf te stellen dat zowel de top als het personeel van Google de nadelen zomaar begon te bagatelliseren vanaf het moment dat men die digibril zelf aan den lijve ondervond. (Zie wat de hiervoor genoemde journalisten deden.) De vergelijking met de pedofiel, drugsgebruiker, dronken rijder, slavendrijver, stalker, dief, dictator, noem maar op, dringt zich op. Voor al deze personen geldt dat ze de eigen geneugten wel zo plezierig vinden en de nadelen voor de ander daarom minder belangrijk gaan vinden. De techneuten van Google hebben vervolgens hun intellect volledig ten dienste gesteld van het op de markt zetten van een zo gelikt mogelijke bril. Wie door die bril heen kijkt wordt per direct als het ware verblind voor de nadelen.

Laten we niet dezelfde fout als bovengenoemde journalisten en het personeel van Google maken door schijnbaar genuanceerd over Google Glass te schrijven, door ietsje te schrijven over de nadelen voor de geobserveerde en veel te schrijven over de voordelen voor de drager. Laten we trachten te voorkomen dat de maatschappij-critici van de volgende jonge generatie vinden dat men rond 2013 weleens wat minder naïef, wellustig en egoïstisch had mogen schrijven aangaande die stomme bril. Die stomme bril die het leven totaal veranderd had, waaraan elke drager ook volkomen verslaafd geraakt was, maar die al evenzeer zelfs de laatste restanten privacy totaal had weggevaagd.